Ysbrand Grafiekprijs
Juryrapport over de toekenning van De Ysbrand Grafiekprijs 2020
Inleiding
De Ysbrand Grafiekprijs is genoemd naar graficus, schilder en tekenaar Jos van Amsterdam (1939-2018). Actief pleitbezorger voor de eigentijdse beeldende kunsten en de Alkmaarse beeldende kunstenaars.
In het dagelijks leven werd hij ‘Jos’ genoemd maar voluit heette hij Josephus Nicolaas Ysbrand. De prijs draagt zijn derde voornaam. Ysbrand is een bijzondere naam, te mooi om niet te gebruiken te meer daar Jos zijn pers de Ysbrandpers noemde.
Jos kreeg zijn opleiding in Amsterdam en Haarlem. De grootste tijd van zijn leven bracht hij door in Alkmaar. Hij gaf het culturele leven in de stad een enorme impuls. Begin jaren zestig begon hij met het organiseren van kunstmarkten. In 1972 stond hij aan de wieg van de Alkmaarse Kunstenaars Vereniging (AKV). Samen met de Bibliotheek richtte hij de Artotheek op en in 1975 het Grafisch Atelier Alkmaar. Daar bekleedde hij jarenlang de functie van voorzitter. Ruim tien jaar later – in 1986 – wist hij te bewerkstelligen dat het Baron de Vos van Steenwijk Fonds 20.000 gulden beschikbaar stelde voor de uitgave van een portfolio met tien prenten. De verkoop van de portfolio was een groot succes.
De opbrengst werd voor een volgende grafiekuitgave gebruikt.
Jos van Amsterdam bleef zijn leven lang betrokken en actief. In zekere zin was hij het Grafisch Atelier. Hij had niet alleen een groot gevoel voor de esthetiek van vorm en kleur, maar vooral ook voor de ambachtelijke kant van het grafische vak. Zijn kennis deelde hij graag. Hij beheerste alle technieken, onderzocht hun mogelijkheden op bijna wetenschappelijke wijze en hield van experimenteren. Hij combineerde systematisch onderzoek met improvisatievermogen en kwam zo tot verrassende resultaten.
Ter nagedachtenis aan deze bijzondere man, werd op 11 november 2019 de stichting Het Jos van Amsterdam Fonds opgericht, met als doel de grafische kunsten te koesteren, te bevorderen en onder de aandacht te brengen van een zo breed mogelijk publiek.
De belangrijkste activiteiten van het fonds bestaan uit het uitreiken van De Ysbrand Grafiekprijs en het organiseren van een aantal activiteiten daaromheen. De prijs van wordt eenmaal in de twee jaar uitgereikt aan professionele grafici die wonen en werken in Noord Holland (in 2020). De winnaar ontvangt:
- een bedrag van € 2500
- een oorkonde
- een werkschort met het Ysbrand logo dat door Jos van Amsterdam werd ontworpen
- een expositie in het Grafisch Atelier Alkmaar
- de uitnodiging om de zogenaamde VriendenPrent te maken voor de Stichting Vrienden van het Grafisch Atelier Alkmaar, met
gebruikmaking van de faciliteiten van het Grafisch Atelier Alkmaar en voor het gebruikelijke honorarium
Aan de winnaar wordt gevraagd om zitting te nemen in de selectiecommissie van 2022.
Samenstelling bestuur, Comité van aanbeveling en Selectiecommisie
Het bestuur van Het Jos van Amsterdam Fonds bestaat uit de volgende personen:
Albert van Roeden, voorzitter en lid namens het bestuur van de Vrienden van het Grafisch Atelier Alkmaar
Magda van Amsterdam, secretaris
Marja Vleugel, beeldend kunstenaar, penningmeester, tevens beheerder van Het Grafisch Atelier Alkmaar
Denise Holtkamp, beeldend kunstenaar en lid namens het bestuur van Het Grafisch Atelier Alkmaar
In het Comité van aanbeveling hebben zitting:
Rian van Dam, burgemeester van Hollands Kroon
Alfons H.J.Dunselman, advocaat Schenkeveld advocaten
Patrick van Mil, directeur van het Stedelijk Museum Alkmaar
Pé Okx, beeldend kunstenaar en componist
Marie van Rossen, oud-burgemeester van Alkmaar
De Selectiecommisie bestond dit jaar uit:
Denise Holtkamp
Rolluf van Laar
Sandra de Vries
Marja Vleugel ondersteunde de commissie als beheerder.
Er wordt naar gestreefd om ook een extern lid in de commissie te benoemen, maar dit jaar lukte dat (nog) niet.
De selectieprocedure
Via de adressenbestanden van het Grafisch Atelier Alkmaar, het Platform voor originele grafiek, Grafiekgroep Bergen en via advertenties in vakbladen werden de Noord Hollandse grafici in januari 2020 uitgenodigd om mee te dingen naar De Ysbrand Grafiekprijs.
Wie belangstelling had, werd gevraagd werd om voor 1 maart 2020 digitaal vijf afbeeldingen van grafisch werk en een beknopt curriculum vitae (CV) in te sturen. Het werk moest ontstaan zijn in de periode 2019 -2020 en getuigen van de geest van Jos van Amsterdam - vakmanschap, experimentele nieuwsgierigheid, improvisatievermogen en onderzoek.
Daarop reageerden elf grafici. Een inzender viel formeel af, omdat hij niet in Noord Holland woonde. De overigen stuurden digitaal 3 tot 5 foto’s in, een curriculum en verwezen naar hun websites.
Op basis van deze gegevens vergeleken de leden van de Selectiecommissie alle ingezonden werken en maakten op basis van de digitale inzendingen een voorlopige keuze. Het was evident dat zowel de werken van Renée Blom, als van Madeleine Leddy en Cees Smit - ondanks uitgesproken verschillen in stijl, opvattingen en beeldtaal in alle gevallen potentieel in aanmerking kwamen voor het toekennen van De Ysbrand Grafiekprijs.
De drie kandidaten werden daarop uitgenodigd om hun werk persoonlijk te komen presenteren. In het geval van Madeleine Leddy was een persoonlijke presentatie niet mogelijk, omdat zij in Londen verbleef en door de Corona crisis en de daarmee samenhangende reisbeperkingen niet persoonlijk kon reizen. Dit werd opgelost door met haar te ‘videobellen’ via internet. Omdat zich ook werk van haar bevindt in het Grafisch Atelier Alkmaar, dat verwant is aan het werk dat zij digitaal inzond, kon een goed oordeel worden geveld. Via het videobellen lichtte Madeleine toe hoe zij werkt, hoe haar prenten ontstaan en hoe ze zich tot een eindresultaat ontwikkelen.
Renée Blom en Cees Smit konden wel persoonlijk komen. Beiden hadden werk meegenomen dat een duidelijk beeld gaf van hun grafisch werk en hun vakmanschap. Een goede aanvulling op de digitale beelden.
Zij lichtten het werk toe, gaven inzicht in het ontstaan van hun prenten, de avontuurlijke manier van keuzes maken, de rol van toeval, de intensiteit van de techniek en de ontdekkingstochten die daaruit voortkwamen.
Zij beantwoordden uitgebreid de vragen van de selectiecommissie. De gesprekken duurden ongeveer een uur. Onmiddellijk daarna, met alle beelden en gesprekken nog vers in het geheugen, maakte de Selectiecommissie haar keuze.
Het werk van Renée Blom, viel op door de krachtige, expressieve vormen en het heldere keurgebruik en dat van Madeleine Leddy, door de verfijnde, bijna tekenachtige stijl. Cees Smit werkt vanuit de diepdruk techniek. Dat vormt de basis voor alles wat hij maakt. Hij schuwt het experiment niet, mijdt gebaande paden, heeft de techniek hoog in het vaandel staan, geeft toeval ruim baan en omdat hij vakmanschap noodzakelijk gereedschap vindt, kan hij met het maakproces spelen. Cees Smit werkt in zekere zin het meest overtuigend in de geest van Jos van Amsterdam. Alles gezien en gehoord hebbend, besloot de commissie daarom, na ampel overleg, de eerste Ysbrand Grafiekprijs aan hem toe te kennen .
Prijsuitreiking
De feestelijke uitreiking van de eerste Ysbrand Grafiekprijs vond - in een klein gezelschap plaats vanwege de Corona crisis - plaats op 23 oktober 2020 in de pleinzaal van TAQA theater De Vest. Vanaf 25 oktober was de tentoonstelling van het werk van Cees Smit te zien in het Grafisch Atelier Alkmaar.
In het Grafisch Atelier Alkmaar wordt later een tentoonstelling gewijd aan andere genomineerden voor de Ysbrand Grafiekprijs;
Renée Blom exposeert eind 2021, Madeleine Leddy in 2022.
Alkmaar
2 juni 2020
I.M. Sandra de Vries
Sandra de Vries (1946-2021), oud-directeur van het Stedelijk Museum Alkmaar, behoorde vanaf de oprichting van het Fonds tot de deskundige commissie voor de 'Ysbrand Grafiek Prijs'.
Het is heel erg dat zij is overleden.
Ze was een groot promotor van de Alkmaarse kunsten, de kunstenaars en het Grafisch Atelier Alkmaar droeg ze een warm hart toe.
Het bestuur van het Jos van Amsterdam Fonds bedankt haar voor haar betrokken en nauwgezette werkzaamheden voor ons Fonds.
We zullen haar erg missen.
Jos van Amsterdam Fonds, juni 2021
